[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tej samej), w pewnym sensie nawet instrumentalne jej traktowanie
jako przykładu realizacji programu Miriama. Ujęcia osobne, uwol-
nione od kontekstu Chimery , pojawiły się nieco pózniej, szcze-
gólnie w recenzjach Sadu rozstajnego, a w szerszym zakresie do-
piero w krytyce międzywojnia. słabe zainteresowanie krytyków
pomiędzy rokiem 1904 a 1912 różniło się od ciszy z pierwszych lat
po debiucie Leśmiana, było w większym stopniu przemilczaniem
twórczości, o której istnieniu już wiedziano. Widać to wyraznie
w co najmniej dwóch wypadkach24. Nie wspomniał o Leśmianie
22
J. Lorentowicz, Chimera , Nowa Gazeta 1908, nr 196.
23
Ibidem.
24
Na oba zwraca uwagę J.M. Rymkiewicz; zob. idem, Leśmian. Encyklopedia,
Warszawa 2001, s. 44, 47.
30 1. Rytm recepcji
przesmycki w drugim z kolei podsumowujÄ…cym dorobek Chime-
ry tekście Modernizm i poszukiwacze arcydzieł, choć wymie-
nił tam wielu innych twórców publikujących w piśmie, wśród nich
także Lemańskiego i Komornicką. Nie napisał też o nim, mimo
całej swej przychylności, Lorentowicz w zbiorze szkiców pt. Mło-
da Polska (1908 1913), nawet przy okazji omawiania działalności
Chimery . takÄ… niekonsekwencjÄ™ (w zestawieniu z wypowiedzia-
mi, w których obaj krytycy deklarują uznanie dla Leśmiana) tłuma-
czyć można tym, że Miriam i Lorentowicz nie przywiązywali więk-
szej wagi do okolicznościowych pochwał i wyróżnień.
Leśmian w syntezach młodopolskich
tymczasem jednak twórczość Leśmiana weszła w kolejny ob-
szar dyskursu krytycznego pojawiły się pierwsze wzmianki o po-
ecie w krytycznoliterackich syntezach literatury współczesnej. Feld-
man wspomniał o nim w rozdziale Neoromantyzm najmłodszych.
Poezja a marzenie w piątym wydaniu Współczesnej literatury pol-
skiej. 1864 1907. W porzÄ…dkujÄ…cym opisie tej syntezy kryterium
pokoleniowe (np. autorzy najmłodsi ) nakłada się na inne zasady
klasyfikacji: ze względu na przedmiot twórczości ( poezja a marze-
nie poezja a życie ) i ze względu na przynależność środowisko-
wą (grupy literackie). tradycyjnie już Leśmian przypisany został do
krÄ™gu przesmyckiego. OpisujÄ…c grupÄ™ »Chimery« , Feldman nie-
chętnie nastawiony do Miriamowskiego estetyzmu wysuwał po-
dobne zarzuty jak Brzozowski, choć jego oceny nie były tak ostre:
nie podważał wartości formalnego wyrazu i dostrzegał nawet
talenty bardziej interesujące 25. Leśmian omówiony został wła-
śnie po tych ciekawszych członkach grupy (bracia Brzozowscy, Wy-
rzykowski, Komornicka, Wroczyński, Jedlicz, Leszczyński), a we
wspólnym akapicie ze Zbrowskim, Barączem i Zbierzchowskim.
Jednozdaniowa charakterystyka była dość enigmatyczna, a ocena
25
W. Feldman, Współczesna literatura polska. 1864 1907, Lwów 1908, s. 574.
Leśmian w syntezach młodopolskich 31
niejednoznaczna. Krytyk z uznaniem wyraził się o wierszach odda-
jÄ…cych nastroje przyrody i wsi polskiej 26 nie bardzo dziÅ› wiado-
mo, o które właściwie utwory mogło chodzić; tego rodzaju tematy-
ka pojawiła się w wierszach wydanych nieco pózniej27.
WydzielonÄ… w osobny akapit i nieco bardziej rozbudowanÄ… cha-
rakterystykę Leśmiana, tym razem już jako autora Sadu rozstajne-
go, zamieścił Feldman w poszerzonym i zmienionym wydaniu szó-
stym Współczesnej literatury polskiej (1918 1919). potwierdzał tam
w zasadzie wcześniejsze konstatacje, zarazem unikając jednoznacz-
nego wartościowania. Było to zgodne z jednej strony z postawą
empatyczną, rozumiejącą , a z drugiej z dążeniem do bezstron-
ności; z biegiem czasu krytyk oczyszczał swoją syntezę z elemen-
tów subiektywnych, a nasycał opisowymi i informacyjnymi (stąd
w tekście ostatniego wydania autorskiego pojawiają się dane bio-
bibliograficzne).
samodzielny akapit poświęcił Leśmianowi także adwersarz
Feldmana, potocki, w drugiej części (pt. Kult jednostki) syntezy
Polska literatura współczesna (1912). W rozdziale zatytułowanym
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
