[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zostały zakazane i nazwano je apokryfami (niewiarygodnymi). Ale teologiczne spory, nie
ustające przez kilka stuleci, wymagały od czasu do czasu przeglądu zasadniczych prawd
wiary. Odbywały się następne sobory, które zresztą doprowadziły do ostatecznego podziału
na Kościół Wschodni i Kościół Zachodni. W 1054 roku papie\ Leon IX i patriarcha
konstantynopolitański obrzucili się nawzajem klątwami. Odtąd datuje się samoistny byt
dwóch Kościołów: Wschodniego (obejmuje ortodoksję albo "prawosławie" oraz
grekokatolików) i Zachodniego (rzymsko-katolickiego).
Współczesne odkrycia naukowe rzucają nieco światła na nie znane wcześniej strony \ycia
Jezusa. Dziś ju\ nie zaprzecza się jego istnieniu, jako \e uznano, \e mógł być on osobą
historyczną. W czterdziestych i pięćdziesiątych latach XX wieku na brzegach Morza
Martwego w Izraelu prowadzono wykopaliska archeologiczne. W jaskini w Qumran
znaleziono dawne rękopisy, w których stwierdzono szczegóły z \ycia króla Heroda, Jezusa,
jego brata i jednego z apostołów. Król Herod zmarł w 4 roku p.n.e., tak więc Jezus nie mógł
się urodzić po śmierci króla, jako \e według Biblii Herod w poszukiwaniu Jezusa urządził
"rzez niewiniątek" w wieku prawie dwóch lat. Znaczy to, \e Jezus urodził się przed Bo\ym
Narodzeniem? Badania niektórych uczonych zagranicznych dowodzą przekonywająco, \e
Jezusa uratowali od śmierci jego uczniowie, którzy w czasie zaćmienia słońca zdjęli go z
krzy\a. Jezus był o\eniony z Marią Magdaleną i miał syna Warawę. W wieku prawie
siedemdziesięciu lat Jezus zginął w czasie szturmowania przez Rzymian fortecy Masady59.
Do stworzenia nowej religii ludziom Kościoła potrzebne były legendy o zmartwychwstaniu
boga-człowieka, tote\ stworzono je. Rzecz ciekawa, \e w Ewangeliach opisów
zmartwychwstania w istocie nie ma, powiadamia się jedynie, \e on zmartwychwstał.
Na Ukrainie w ciągu ostatniego tysiąclecia istniało kilka odmian chrześcijaństwa:
prawosławie, Kościół greckokatolicki (unia), katolicyzm obrządku rzymskiego oraz ró\ne
sekty protestantów.
Ukraińskie prawosławie60 bierze początek z pierwszych chrztów Rusi. I chocia\ chrztów
było kilka, a proces chrystianizacji długotrwały, za początek prawosławia nale\y uwa\ać czas
najpierwszych chrztów, a nie liczyć od rozłamu 1054 roku. Chrześcijaństwo przyjęte przez
Ruś z Bizancjum, od samego początku miało charakter wyraznie określonej ortodoksji.
Przez długi czas, kiedy pasterze Cerkwi byli przewa\nie cudzoziemcami, pozostawała ona
oderwana od narodu i wroga mu. W okresie tatarsko-mongolskiego najazdu lud \ywiołowo
wracał do rodzimej wiary, uwa\ając tę niewolę za karę za odstępstwo od wiary. W państwie
litewskim Cerkiew ukraińska jeszcze strzegła swego ortodoksyjnego charakteru.
Znacznie rozpowszechniły się na Ukrainie klasztory. Tradycję \ycia klasztornego
zapo\yczyła Ukraina z Bizancjum, chocia\ pierwszy klasztor powstał nad brzegiem Nilu (w
Tebaidzie) jeszcze w roku 322. Mnich Pachomiusz zgromadził stu uczniów, \eby nauczyć ich
wiary Chrystusowej. Słowo "mnich" pochodzi od greckiego mo'no - jeden, jedyny. Regułę
klasztorną po raz pierwszy uło\ył Bazyli z Cezarei. Jego Reguły stanowią pierwszą powa\ną
próbę ustanowienia zasad zakonnego współ\ycia. Na Ukrainie zakon bazylianów doszedł do
największego znaczenia w wieku XVII, kiedy klasztory bazyliańskie były właścicielami
wielkich obszarów ziemi i potrzebowały rąk do pracy, a siłę roboczą stanowili właśnie mnisi.
Budowanie klasztorów poczęto uwa\ać za rzecz bogu miłą, przedstawiciele znaczniejszych
rodów szlacheckich uznawali za swój obowiązek fundowanie klasztorów i wspomaganie ich
na wszelkie sposoby.
Jednakowo\ polsko-katolicka ekspansja na Ukrainie stała się przyczyną burzenia wielu
prawosławnych cerkwi i klasztorów. Najznaczniejsze rody magnackie uznawały katolicyzm
za religię państwową i zdradzały prawosławie.
Po przyłączeniu Ukrainy do Moskowii Cerkiew ukraińska jeszcze przez 32 lata zachowała
samodzielność, bo jej pasterze (na przykład metropolita Sylwester Kosiw) nie uznawali ugody
Rady Perejasławskiej. Faktycznie Cerkiew ukraińska była autokefaliczna, czyli samorządna.
Ludzie Cerkwi mówili: "Lepiej nam śmierć przyjąć, ani\eli metropolitę z Moskwy". Moskwa
drogą przekupstwa wymogła wyświęcenie metropolity Gedeona i uznanie tego aktu przez
konstantynopolitańskiego patriarchę Dionizego, którego udobruchano bogatymi darami -
"trzy soroki soboli i dwieście czerwońców" (Iwan Ohijenko). Otó\ przekazanie w roku 1686
ukraińskiej Cerkwi moskiewskiemu patriarsze było nielegalne, jako \e dokonane bez zgody
Ukrainy. W ten sposób Cerkiew ukraińska utraciła swą autokefalię, nastąpiła rusyfikacja
ukraińskiego narodu przez Cerkiew moskiewską.
Ukraińskich biskupów wywieziono do moskiewskich parafii, a moskiewskich osadzono w
Kijowie i po całej Ukrainie. W 1677 roku patriarcha moskiewski Joachim nakazał
powydzierać z ukraińskich ksią\ek te stronice, które były "niezgodne z księgami
moskiewskimi", a na przyszłość przykazał nadsyłać wszystkie ksią\ki Moskwie dla cenzury.
Nabo\eństwa w cerkwiach odbywały się w języku rosyjskim. W tekstach Biblii czyniono
polityczne korekty. Na przykład ukraińskie zdanie "śeby ka\dy mą\ był panem w domu
swoim i \eby to było powiedziane ka\demu w jego ojczystym języku" przeło\ono na
rosyjskie: "Da budiet strach im w \iliszczach ich". Zwięty Synod polecił usunąć wszystkie
ukraińskie elementarze i zastąpić je rosyjskimi. Tak trwało to prawie dwa i pół stulecia.
Odnowienie autokefalii ukraińskiej Cerkwi prawosławnej wszczęło się dopiero w 1917 roku.
Metropolita Wasyl Lipkiwski stanÄ…Å‚ na czele ruchu ukrainizacji Cerkwi, utworzono ponad 5
tysięcy parafii UAPC (Ukraińskiej Autokefalicznej Prawosławnej Cerkwi). Jednak i tu
Moskwa nie ścierpiała samodzielności - w 1938 roku wszystkich ukraińskich biskupów
oskar\ono o ukraiński "bur\uazyjny nacjonalizm" i poginęli oni w więzieniach i na
zesłaniach.
Za Stalina zniszczono ukraińskie cerkwie, a chrześcijan znowu przyłączono do rosyjskiego
prawosławia, które według stalinowskiej teorii "narodowych priorytetów" miało prawo do
istnienia.
Pierwsze próby zaprowadzenia w Ukrainie katolicyzmu znamy jeszcze z końca XIV wieku.
Na Litwie Kościół katolicki powstał w 1387 roku, odtąd te\ zaczęły się planowe zakusy na
cerkiewne prawa Ukraińców i Białorusinów. Metropolita Cyprian razem z litewskim księciem
Jagiełłą chciał zjednoczyć Kościoły katolicki i prawosławny, jednak ta próba się nie
powiodła.
W 1439 roku papie\ Eugeniusz IV ogłosił unię florencką, a kijowski metropolita Izydor
podpisał ów akt zjednoczenia ruskiej prawosławnej Cerkwi z Kościołem katolickim. Ta unia
wywołała protesty ludu: Izydor został aresztowany, pozbawiony godności metropolity i
wygnany z Ukrainy. W roku 1472 unia florencka uchwałą Cerkwi prawosławnej została
zlikwidowana.
W roku 1596 ogłoszona została unia brzeska - potajemnie zawarta ugoda między papie\em a
zwierzchnością ukraińskiego duchowieństwa, przeciw czemu zwołany sobór biskupów
prawosławnych wezwał wiernych do walki z unią.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
